Piet is altijd een beetje zwart omdat hij door de schoorsteen binnenkomt. En nu het verfpotje, waarmee hij zichzelf nog wat bijkleurt, verdwenen is, is hij iets lichter dan vroeger. Zo simpel beantwoordt scenarist Hugo Matthysen de Zwarte Pieten-discussie in de nieuwe Sinterklaasfilm ‘Ay Ramon!’. Is de kwestie nu opgelost? Het lijkt er in ieder geval op.
Hoe simpel die oplossing ook lijkt, regisseur Stijn Coninx zucht toch eens als we hem de kwestie voorleggen. “Twee jaar geleden is de discussie begonnen in Nederland, en sindsdien voelden we aan dat ook wij een antwoord zouden moeten hebben. Ik zal niet zeggen dat we ons moesten rechtvaardigen, maar er werd toch iets verwacht. Het heeft uiteindelijk véél energie, overleg en discussie gekost voor we via een gigantische omweg opnieuw uitkwamen bij ons vertrekpunt: Piet is zwart van het roet, meer niet. Maar ondertussen had Hugo alles uit de kast gehaald: nieuwe personages bedacht, verschillende scenario’s geschreven. Er was zelfs een versie waar Zwarte Piet nauwelijks nog aan te pas kwam. Na drie maanden, en de eerste lezing met de acteurs, zijn we dan toch teruggekeerd naar het uitgangspunt.”
Link met slavernij.
”Uiteindelijk”, zo beseft de regisseur, “kun je ook niet met drie man een traditie veranderen; daar zou je bijna een volksraadpleging over moeten houden. En dat is het terrein van de politiek. Maar je kunt ook niet tegen mensen die zich terecht gekwetst voelen, zeggen dat zij dan maar idioten zijn. Er valt wel degelijk iets voor te zeggen dat er een probleem is met de klassieke weergave van Zwarte Piet. En dus moet je die pijnpunten, die verwijzingen naar beelden van slavernij, aanpakken. Het is alleen zaak om dat te doen zonder het cultureel erfgoed op de schop te nemen.”
Stap in de goede richting.
Case closed, dus? Wouter Van Bellingen, directeur van het Minderhedenforum, is alvast een tevreden man. “Dit is zeker en vast een stap in de goede richting. Er is rekening gehouden met gevoelens van mensen. Dat vind ik maatschappelijk belangrijk, en dan niet alleen voor zwarten. Als mensen gekwetst worden, moet je daar volwassen mee omgaan. Het is belangrijk dat je als samenleving dat empathisch vermogen hebt, en zeker van kunstenaars mag je dat verwachten. Het verwondert mij dan ook niet dat ze tot deze goede oplossing konden komen. Het bewijs is geleverd: we kunnen wel degelijk evolueren naar een samenleving die diverser wordt en rekening houdt met ieders gevoeligheid.”
Beeld in evolutie.
”Ik vind het dan ook jammer dat in mijn eigen stad, Sint-Niklaas, het Sinterklaasgenootschap het toch nodig vindt om bij een klassiek pietenbeeld te blijven zweren. En in Nederland is er zelfs een nieuwe Sinterklaasfilm die uitpakt met zogenaamde echte pieten. Dat is polariseren om te polariseren, en dat hebben we niet nodig. Sowieso is het beeld van Zwarte Piet al jaren in evolutie, en dat zal nog verder moeten gaan. Uiteindelijk zal ook het beeld van door de schoorsteen komen betekenisloos worden voor kinderen, zodat andere randfiguren wel op de voorgrond zullen treden. Piet hoeft voor mij niet volledig te verdwijnen, maar ik vind het toch belangrijk dat alle verwijzingen naar slavernij zoals krullen of oorbellen nu eindelijk weg zijn. Niet slecht, toch, dat Vlaanderen dit volwassen heeft weten op te lossen? Chapeau! En laat ons nu eindelijk werk maken van belangrijkere zaken dan dit: tewerkstelling en onderwijs. Want dat zijn de echte uitdagingen.”
De Zondag, Matthieu Van Steenkiste.
Wouter Van Bellingen 