Naamsverandering Leopold II-laan: zo breed mogelijk gedragen, pragmatisch en visionair,

Geachte Mevrouw, voorzitter van de gemeenteraad;
Geachte Dames en Heren, voorzitters van de fracties van de gemeenteraad;
Geachte Heer, Burgemeester;

Vandaag is binnen het stadsbestuur de consensus gegroeid om de Leopold II-laan te veranderen van naam. Toen ik dit idee voor het eerst opperde 10 jaar geleden, was dit in de zijlijn van de inhuldiging van het geboortehuis van Maurits Coppieters. Omdat Maurits Coppieters naast zijn bijdrage voor het jeugdwerk en de Europese gedachte ook de eerste voorzitter was van het huidige 11.11.11. vond ik dat hij meer een laan verdiende dan Koning Leopold II. De commotie in de pers ontstond toen omdat er toen heel wat herdenkingen aan de gang waren rond 50 jaar onafhankelijkheid. Nu 10 jaar later en in het 100-ste geboortejaar van Maurits Coppieters ben ik van mening dat hij nog steeds een laan of nog beter een plein naar hem genoemd wordt. Maar dit moet niet perse de Leopold II-laan zijn. Maar ik ben overtuigd dat volgens zijn overtuiging vandaag een gekleurde vrouw zeker zijn voorkeur zou wegdragen hebben.

Zoals ik reeds aangaf zijn we 10 jaar verder. Onze stad is veranderd, geëvolueerd en diverser geworden. Daarom mijn vraag om deze naamsverandering gemeenteraad breed te steunen. En tegelijkertijd wil ik u vragen om deze naamsverandering anders aan te pakken dan we momenteel met het stadsbestuur gewend zijn. Gebruik deze naamsverandering als mogelijkheid om een dialoog aan te gaan met de hele bevolking, weliswaar met bijzondere aandacht voor mensen met migratie-achtergrond en mensen van Afrikaanse afkomst in het bijzonder. Neem daarom aub uw tijd om van deze unieke gelegenheid van iets negatief iets positief te maken waar heel de bevolking beter van wordt. Daarnaast welke oplossing of oplossingen ook uit de bus komt, zorg ervoor dat ze breed gedragen worden: pragmatisch en visionair.

Een belangrijk hulp hierbij kan de oprichting zijn van een speciale werkgroep samengesteld met experts, ervaringsdeskundigen e.a. Deze speciale werkgroep kan dan een rapport opstellen met verschillende scenario’s waarin de gemeenteraad kan kiezen. Het huidige participatieproject dat vandaag al loopt binnen onze stad is een reeds bestaand instrument dat hiervoor de nodige ondersteuning kan bieden voor de begeleiding van die werkgroep. Ook kan het stadsbestuur gebruik maken van de toekomstige handleiding die Minister van Samenleven, Bart Somers zal opstellen door experts i.s.m. de VVSG.

Daarnaast wil ik ook meegeven dat ook voor mij de schilderijen van Koning Leopold II en Koningin Marie Henriëtte, die jaren over mijn schouder meekeken bij het voltrekken van de huwelijken,  na de renovatie van stadhuis niet terug moeten komen in de trouwzaal. Een betere plaats lijkt me een museum, bv Huis Janssens waar er duiding kan geven worden rond Leopold II. 
Tenslotte wil ik jullie allemaal bedanken voor het werk dat jullie voor onze stad leveren. Het is vaak onzichtbaar, maar daarom niet minder belangrijk. Ik ben overtuigd dat welke oplossing jullie ook kiezen dit zal met het algemeen belang van onze stad in het achterhoofd. Als ik een deel van de oplossing kan zijn, ben ik hiervoor zeker bereid.

Met de meeste hoogachting,

Wouter Van Bellingen

Ere-schepen Stad Sint-Niklaas

“Opvolger van de Leopold II-laan? Dat kan zeker een gekleurde vrouw worden”: Wouter Van Bellingen, in 2007 de eerste (en nog steeds enige) zwarte schepen in Vlaanderen.

“Tien jaar geleden kreeg ik heel Vlaanderen over mij heen, toen ik voorstelde om de naam van de Leopold II-laan te veranderen. Ik werd uitgelachen, genegeerd, zelfs uitgedaagd. Maar kijk, nu is het dan toch zo ver.” Voor Wouter Van Bellingen, in 2007 de eerste zwarte schepen in Vlaanderen, mag het tijd kosten om de nodige stappen te zetten, maar hij ziet nu wel uitgelezen kansen om het ook in Sint-Niklaas anders aan te pakken. 

^{In januari 2007 legde Wouter Van Bellingen de eed af als eerste zwarte schepen in Vlaanderen. Daarmee zorgde hij voor een primeur, al kreeg hij geen navolging. “We zijn nu 2020. Als ik dertien jaar geleden de eerste was, zou je verwachten dat er na mij nog velen zouden zijn gevolgd. Maar dat is niet gebeurd. Ik was de eerste zwarte schepen en ik ben nog altijd de enige zwarte schepen tot nu toe in Vlaanderen.” Daarmee wil hij niet zeggen dat er niks is veranderd. Al gebeurt het wel telkens met kleine stapjes, zoals hij ook merkt als directeur van de vzw Integratiepact.}

^{Zo ook in zijn thuisstad Sint-Niklaas, waar burgemeester Lieven Dehandschutter (N-VA) nu aangeeft dat de tijd rijp is om de Leopold II-laan van naam te veranderen. Van Bellingen pleitte daar in 2010 als schepen al voor, maar ondervond toen nog heel wat weerstand. “Eigenlijk was toenmalig burgemeester Christel Geerts (sp.a) ook voorstander. Ons progressief kartel van sp.a, Groen en SOS-2012 wilde die naamsverandering, maar binnen de meerderheid was er helaas geen meerderheid (het kartel zat toen in een coalitie met CD&V-N-VA, red). Ik zou uit de biecht kunnen klappen, maar dat doe ik niet. Ik ben vooral blij dat de CD&V-jongeren nu met het hele verhaal mee zijn. In de trouwzaal heeft trouwens ook altijd een groot portret van Leopold II gehangen. Dat heeft ook al voor veel discussie gezorgd. Het hangt er nu niet omwille van onderhoudswerken, maar ik kan me niet voorstellen dat het nog terugkomt. Wél een straatnaam veranderen, maar het portret laten hangen? Nee, dat zie ik niet gebeuren.”}

^{“Hoopvol door jongere generaties”}

^{“Ik ben heel blij dat alle fracties in de gemeenteraad er nu wél achter staan. In 2010 werd ik met mijn voorstel om die straatnaam te wijzigen bijna afgemaakt door sommige opiniemakers. Ik kreeg heel Vlaanderen over mij heen. Eerst lachten ze met mij, dan negeerden ze mij, dan bekampten ze mij, maar na een tijdje win je dan toch. Dat doet me plezier. In tien jaar tijd kan er dus wel wat veranderen. En dat komt vooral door de jongere generaties. Zij stemmen mij hoopvol. Jongeren groeien vandaag op in een andere, veel meer diverse wereld. Zij stellen zich vragen én ze hebben makkelijker toegang tot bronnen over alle mogelijke onderwerpen. En er wordt ook meer geluisterd, vind ik.”} 

^{Impact van corona}  

^{“Uiteraard heeft de dood van George Floyd in de Verenigde Staten de problematiek heel nadrukkelijk en op een schokkende manier blootgelegd. Maar er is nog veel meer dat speelt. En vergeet ook de impact van corona niet. Veel mechanismen zijn duidelijker geworden. Deze periode is een bewustwording over solidariteit en verbondenheid. Ons gedrag heeft in deze tijden immers impact op het welzijn van anderen. We zijn allemaal met elkaar verbonden. Dat heeft corona heel duidelijk gemaakt.”}

^{Gekleurde vrouw}

^{En een nieuwe naam dan, voor de Leopold II-laan? Van Bellingen was indertijd voorstander om er de Maurits Coppieterslaan van te maken, naar de Sint-Niklase politicus (1920-2005) die het boegbeeld werd van de progressieve vleugel binnen de toenmalige Volksunie. Nu denkt hij er anders over. “Maurits Coppieters zou in 2020 honderd jaar geworden zijn, dus dat lijkt een goeie aanleiding. Maar toch denk ik dat het in 2020 beter is om voor de naam van een gekleurde vrouw te kiezen. Dat zou Coppieters ongetwijfeld zelf ook een beter idee gevonden hebben. En even belangrijk is de manier waarop zo’n naam wordt gekozen. Het zou heel waardevol zijn om daarbij de Sint-Niklazenaren met Afrikaanse roots actief te betrekken, door met hen en nog andere gemeenschappen in dialoog te gaan. Geen participatie, maar een dialoog, omdat een dialoog uitgaat van gelijkwaardigheid. Het hoeft ook allemaal niet te snel te gebeuren. Láát het gebeuren, benut deze uitgelezen kans om te tonen dat ook in Sint-Niklaas ‘everybody’s lives matter’. Een symbolisch persoon een plaats geven in ons stedelijk erfgoed, dat betekent echt wel iets.”}

Geen pietendebat meer in aanloop van 6 december.

Vandaag roept De Morgen-journalist Bart Eeckhout op voor een tweede Pietenpact. Het Minderhedenforum is bereid dit tweede Pietenpact te onderschrijven om in aanloop van 6 december geen pietendebat te houden.
Eerste Pietenpact was nog niet rijp.

Voor alle duidelijkheid zijn we tevreden over het eerste pietenpact omdat de roetveeg een belangrijke, volgende stap is in een proces van verandering, van maatschappelijke transitie. Maar voor sommige mensen blijft de huidige figuur nog kwetsend omdat o.a. door de pagekledij er nog steeds een verwijzing is naar de slavernij. En het huidige beeld van Zwarte Piet heeft daar zijn inspiratie gehaald. En voor ons moet het pact dus dynamisch zijn en niet statisch. Daarom konden we het eerste Pietenpact nog niet ondertekenen. De commotie van het voorbije weekend bewijst dat het eerste Pietenpact nog niet rijp was. Daarom zijn we bereid om de dialoog aan te gaan met DeBuren initiatiefnemer van het eerste pietenpact en zijn mede-ondertekenaars.
Dialoog blijft noodzakelijk.

Daarom is het belangrijk de dialoog verder aan te gaan. Te blijven praten tot we een compromis vinden waar iedereen zich kan achter stellen. Waar iedereen zich kan in erkennen. Daarom geloof ik echt in die kracht van verandering. Waar eerst sinterklaas een figuur was zonder knecht, dan met een knecht, dan terug zonder knecht en nu met verschillende knechten Ook hier zien we een transitie naar meer gelijkwaardig tussen de positie van Sinterklaas en zijn knechten. Momenteel voorgesteld door een roetpiet en verschillende pieten. 
Slechte timing verziekt het debat.

We betreuren vooral ook de timing van de lancering van het eerste pact omdat deze discussie vandaag ook impact heeft op kinderen. Wat niet zou mogen. Want zo dreigen we één van de mooiste momenten van het jaar het Sinterklaasfeest te bezoedelen met een discussie tussen volwassenen. Sommigen beweren dat zulke maatschappelijke discussies enkel het populisme versterkt. Ik ben hiervan niet overtuigd. Het probleem ligt dat mensen zich te weinig erkend voelen. Net door op respectvolle manier in dialoog te treden voelen mensen zich erkend en gewaardeerd.
Lang leve het Sinterklaasfeest.

Iedereen die me kende als schepen weet dat ik persoonlijk niks heb tegen Sinterklaas. Integendeel als jeugdschepen bevoegd voor Sinterklaas heb ik er voor gezorgd dat Sinterklaas een hoogdag is voor alle kinderen in Sint-Niklaas en het Waasland met een huis van de Sint ,dag van de Sint die gisteren werd georganiseerd . Het klopt dat ik in als ‘sint’schepen een satirisch filmpje opnam over Zwarte Piet. Meer nog als 18-jarige speelde ik zelfs zwarte piet bij de scouts en als kind ontving ik zoals alle kinderen speelgoed. Maar vandaag is ook mijn inzicht geëvolueerd. Zoals journalisten, tv-makers, politici evolueren. Daarom wil ik de Stad Antwerpen en de organisatoren feliciteren met de intrede van de Sint. Dit kan als voorbeeld dienen voor andere gemeenten steden in Vlaanderen én Nederland.

Echte problemen aanpakken.
Uiteraard is de zwarte piet discussie vooral een probleem van beeldvorming en ondergeschikt aan andere grotere, structurele problemen in de samenleving zoals de hoge werkloosheidscijfers bij personen met een migratie-achtergrond, de hoge schooluitval bij jongeren met een migratie-achtergrond, discriminatie op de huur – arbeidsmarkt, gebrek aan een divers lerarenkorps en de gekleurde armoede. Daarom organiseren we met het Minderhedenforum volgende maand op 10 december in de deSingel dan ook onze Open Forumdag waar we in dialoog gaan bespreken hoe we deze uitdagingen samen kunnen aanpakken. En daarom gaan we ook in opdracht van de Vlaamse Regering werken maken van het integratiepact. Zodat alle kinderen kunnen leven in een Vlaanderen waar iedereen gelijkwaardig is en kansen krijgt, maar deze ook kan grijpen.

Daarom zijn wij dan ook bereid om met onmiddellijke ingang het Tweede pietenpact af te sluiten. En engageren we ons om in de aanloop van 6 december geen pietendebat meer te voeren. Zo is en blijft Sinterklaas, een echt kinderfeest. Hierin kan Vlaanderen de weg tonen aan Nederland.

‘Vlamingen hebben meer empathie voor dieren dan voor migranten’ (interview uit Knack)

’Zeggen dat de N-VA een racistische partij is, zoals sommige Franstaligen doen, is zwaar overtrokken’, zegt Wouter Van Bellingen, directeur van het Minderhedenforum. ‘Maar de uitspraken van Theo Francken zijn door en door verwerpelijk.’ Een gesprek over Sinterklaas, blanke taxichauffeurs, en de economische meerwaarde van migranten. 

 ’Ik ben er zeker van dat racisme bij taxibedrijven al jarenlang bestaat’, zegt Wouter Van Bellingen. ‘Gelukkig wordt het vandaag als een probleem ervaren. Dus eigenlijk is het positief dat zulke verhalen nu naar buiten komen: dat Vlaamse en Brusselse taxibedrijven op verzoek een blanke chauffeur sturen, stond vrijdag zelfs op de voorpagina van de krant. Steeds meer mensen vinden het anno 2014 not done om nog langer op die manier met elkaar om te gaan.’

Sinds juli van dit jaar is Van Bellingen directeur van het zogenaamde Minderhedenforum, de koepelorganisatie en belangenbehartiger van zeventien federaties van etnisch-culturele minderheden in Vlaanderen. Wat racisme betreft, is hij een ervaringsdeskundige. ‘Ik ben er mijn hele leven mee geconfronteerd.’

Ironisch genoeg zette een racistisch incident hem in 2007 voor het eerst op de kaart, toen nog als politicus bij het links-liberale Spirit. Van Bellingen was in zijn thuisstad Sint-Niklaas nog maar een paar maanden schepen toen bekend raakte dat een aantal koppels niet door hem getrouwd wilde worden. Van Bellingen: ‘Ik wilde die zaak eigenlijk stil houden. Ik zei tegen mijn ambtenaren: “Er zijn drie opties. Of ze aanvaarden mij toch. Of ze verhuizen naar een andere gemeente. Of ze wachten zes jaar met trouwen.” Maar ineens was die weigering dus Groot Nieuws. Het leidde tot een golf van volkse sympathie voor Van Bellingen. Er werd zelfs een massatrouwpartij op de Grote Markt van Sint-Niklaas georganiseerd, met meer dan zeshonderd koppels die zich tegelijk lieten trouwen. Door Wouter Van Bellingen. 

 Klopt het dat bij die ‘weigeraars’ ook Turkse koppels zaten?

WOUTER VAN BELLINGEN: Nee. Dat is een taaie roddel die het Vlaams Belang in Antwerpen heeft verspreid. Met name Janice Laureyssen, een goede vriendin van Wim Verreycken die toen net van Antwerpen naar Sint-Niklaas was verhuisd, lag aan de basis van de verspreiding van die roddel. 

  U komt zelf ook uit een Vlaams nest. 

 VAN BELLINGEN: Mijn grootoom Amedee Verbruggen was een frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en een van de stamvaders van de Vlaamse Beweging. Ik heb altijd een bijzondere band met hem gehad. De bekende pijp waarmee hij steevast op foto’s staat afgebeeld, is in mijn bezit. Tegelijk hebben mijn ouders zich in Sint-Niklaas altijd voor migranten, vluchtelingen en asielzoekers ingezet. Tot op heden trouwens. Nog dagelijks gaat mijn moeder, zelfs als ze ziek is, vluchtelingen helpen. Ook dat heeft mij sterk beïnvloed: die verdraagzame, solidaire onderstroom van Vlaanderen die jammer genoeg te weinig in beeld komt. Ook ik was van kindsbeen af actief in het verenigingsleven. In het jeugdhuis, in de speelpleinwerking en bij de scouts, waar mijn totem ‘spitssnuitdolfijn’ was. (lacht) Dat is een sociaal dier, met een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, dat zwakkere dieren beschermt. Dat is mij op het lijf geschreven. 

 Ging u als kind met uw ouders naar de IJzerbedevaart? 

 VAN BELLINGEN: Jazeker, maar op een gegeven moment is dat abrupt gestopt. De laatste keer was ik een jaar of negen. Die dag hadden andere deelnemers ineens kritiek op mijn vader omdat hij een zwart kind had meegenomen: ‘Dat kunt u niet maken.’ Als kleine jongen begreep ik natuurlijk niet wat er aan de hand was. Dat werd me pas veel later duidelijker, toen ik op de tachtigste editie van de IJzerbedevaart in mijn functie van schepen bloemen ging neerleggen aan de IJzertoren: de boodschap van ‘nooit meer oorlog’ heeft altijd veel betekenis voor mij gehad. Op de affiche van die tachtigste editie stond een grootvader met zijn kleindochter, een zwart kind. Die man, Pol Sturtewagen, kwam toen naar me toe en zei: ‘Wouter, ik was erbij toen jouw vader werd aangesproken op je huidskleur. Je hebt er geen idee van hoe blij en trots ik ben dat ik vandaag samen met mijn gekleurde kleindochter op deze affiche sta.’ 

 U hebt in uw latere leven ook heel wat ervaring opgedaan in het omgaan met radicale nationalisten. Toen u schepen was, kwam Gertrude Van Bellingen, ofwel tante Trudy, namens Vlaams Belang in de gemeenteraad.

VAN BELLINGEN: (lacht) Ze was de opvolger van de bekende VB’er Wim Verreycken, die uit de politiek was gestapt. Weet u, in mijn familie was het hele politieke spectrum vertegenwoordigd, van extreemlinks tot extreemrechts. Zoals veel Vlaamse families op dat moment hadden we op familiefeesten de gewoonte aangenomen om het vooral niet over politiek te hebben. Maar het was toch wel een vreemde situatie in de gemeenteraad. Ook voor mijn tante, trouwens. Ze is gelukkig snel met politiek gestopt. 

U hebt het in de gemeenteraad niet vaak aan de stok gehad met ‘tante Trudy’? 

 VAN BELLINGEN: Ze was gelukkig niet bepaald verbaal. (lacht) Kijk, iedereen heeft natuurlijk recht op een eigen mening. Maar de uitdaging van de toekomst is niet het benadrukken van de verschillen, maar juist het zoeken naar wat ons bindt. Neem het hoofddoekenverbod. Dat is niet meer van deze wereld. De hele discussie daaromtrent is een zinledig tijdverdrijf voor moraalfilosofen geworden. Wat is in hemelsnaam het probleem met levensbeschouwelijke tekens als keppeltjes, tulbanden of hoofddoekjes? Mensen willen aan het gemeenteloket gewoon correct geholpen worden. Ik vind het trouwens een groot probleem dat het hele verhaal van interculturaliteit verengd wordt tot een discussie over de islam.

Open VLD-voorzitster Gwendolyn Rutten zegt dat de hoofddoek een manier kan zijn om moslimmeisjes te onderdrukken. Vandaar dat zij bijvoorbeeld begrip heeft voor het hoofddoekenverbod in het Gemeenschapsonderwijs. 

VAN BELLINGEN: Rutten lijkt me soms erg wereldvreemd. Een liberaal die voor een verbod pleit. Heeft ze eigenlijk wel moslima’s als vriendinnen? We leven in Vlaanderen nog te veel naast elkaar. 

Verandert er niets? 

 VAN BELLINGEN: Discriminatie en racisme zullen natuurlijk niet zomaar verdwijnen. Maar in contacten met bijvoorbeeld Voka, Unizo en beleidsmakers merk ik toch dat we op een keerpunt staan. Vlaams minister-president Geert Bourgeois heeft zelfs gezegd dat discriminatie op de arbeidsmarkt bestaat, en dat hij dat verwerpelijk vindt. Tien jaar geleden was zo’n uitspraak ondenkbaar. De economische crisis zorgt ervoor dat we het ons als samenleving niet meer kunnen veroorloven om grote groepen mensen aan de kant te laten staan. We hebben alle handen nodig om de verzorgingsstaat overeind te houden. 

Geert Bourgeois kan dat wel zeggen, maar zitten er in het beleid ook maatregelen om discriminatie op de arbeidsmarkt daadwerkelijk te bestrijden? 

 VAN BELLINGEN: We willen nu ook daden zien. De tijd van de vrijblijvendheid is echt voorbij. Als de overheid miljarden uitgeeft aan lastenverlagingen voor bedrijven, verwachten wij ook dat ze voorwaarden oplegt in verband met de werkgelegenheid voor kansengroepen. En als bedrijven daar niet aan willen, moeten ze die subsidies maar weigeren. Maar als we erin zouden slagen om de helft van die ‘nieuwe Belgen’ die om allerlei redenen niet kunnen werken toch aan het werk te zetten, zou dat de Belgische schatkist jaarlijks miljarden opleveren. 

Pleit u voor quota op de werkvloer? 

 VAN BELLINGEN: Quota of bindende streefcijfers – what’s in a name? We willen dwingende maatregelen voor alle kansengroepen, ook voor mensen met een handicap en voor alleenstaande moeders. En dus ook voor allochtonen. Als samenleving moet je op een gegeven moment zulke dwingende maatregelen durven op te leggen. Omdat het werkt. Denk aan de quota voor vrouwen in de politiek. De helft van onze achterban zit onder de armoedegrens, in Brussel ligt dat cijfer zelfs nog hoger. 

Is het dan zo gek dat iemand als Theo Francken bedenkingen heeft bij de economische meerwaarde van bepaalde groepen migranten? 

 VAN BELLINGEN: Kijk, om nu op grond hiervan te zeggen dat de N-VA een racistische partij is, zoals sommige Franstalige partijen doen, is zwaar overtrokken. Maar de uitspraken van Theo Francken zijn door en door verwerpelijk. Wie zegt dat onze mensen niet willen werken? Bedrijven en instellingen staan gewoon niet open voor allochtone werknemers. Dertig jaar lang heeft Vlaams Belang erop gehamerd dat sommige groepen te lui zijn om te werken. Die boodschap is in Vlaanderen als een stinkende walm blijven hangen. Terwijl we wel verpleegsters en ingenieurs in het buitenland gaan halen. 

Is het dat niet waar Theo Francken het over had? Bij onze migranten zitten blijkbaar weinig ingenieurs. 

VAN BELLINGEN: Ho maar. Er is op dit moment een echte braindrain aan de gang van hoogopgeleide nieuwe Vlamingen die hier geboren en getogen zijn, richting Marokko, Turkije, Groot-Brittannië. Het zijn net de beste krachten die emigreren, uit frustratie over de wijdverbreide discriminatie op de Vlaamse arbeidsmarkt. Ze hebben immers wel het juiste diploma, maar de foute voor- en achternaam. 

Is het probleem toch niet vooral dat veel allochtone jongeren hun school niet afmaken en niet over de juiste competenties beschikken om te slagen op de arbeidsmarkt? 

 VAN BELLINGEN: 30 procent van de jongens en 25 van de meisjes met een migratieachtergrond verlaten inderdaad de middelbare school zonder diploma. Dat betekent dat ons onderwijs dringend bij zichzelf te rade moet gaan. Werkgevers klagen steen en been over slecht opgeleide jongeren en over studierichtingen die nauwelijks aansluiten bij de arbeidsmarkt. Maar het onderwijs houdt zich Oost-Indisch doof voor die kritiek. Tegelijk worden buitensporig veel jongeren met een migratieachtergrond zonder gegronde reden naar het bso en het tso gestuurd. Er worden ook meer B- en C-attesten gegeven aan kinderen met een migratieachtergrond dan aan autochtone kinderen, zelfs als ze dezelfde punten hebben. Er gaat echt veel mis in ons onderwijs. Laten we het kind bij zijn naam noemen: als er in de hele maatschappij racisme en discriminatie voorkomt, dan ook in het onderwijs. Alleen verhinderen de structuren daar vaak dat die verhalen naar boven komen. Wat wordt er gezegd in de beslotenheid van de klassenraden? Denkt u echt dat er bij de CLB’s geen werk meer aan de winkel is? Er moet meer transparantie komen. En echte inspraak voor leerlingen en ouders. Evaluaties en deliberaties moeten ook stoelen op objectievere criteria. 

Moet het Interfederaal Gelijkekansencentrum op al die gebieden niet wat vaker zijn tanden laten zien?

VAN BELLINGEN: Het is toch vooral een taak van de bestaande inspecties en controles bij de verschillende overheidsdiensten van dit land. Weet u dat er vorig jaar in Vlaanderen één pv is opgemaakt in verband met discriminatie door de Inspectie Werk? Eén! 

Welke toekomst heeft het Gelijkekansencentrum nog? Met Matthias Storme heeft de N-VA zonet een bestuurder benoemd voor wie het Centrum eigenlijk op de schop mag. 

VAN BELLINGEN: Het Gelijkekansencentrum blijft nodig, meer dan ooit. 

Zelfs Dyab Abou Jahjah noemt het een schaamlapje, een handig excuus zodat we de problemen niet echt hoeven aan te pakken. 

VAN BELLINGEN: (schudt het hoofd) Ik ben het daar niet mee eens. We hebben een onafhankelijke, gezagvolle stem nodig die zich kan uitspreken over gevallen van discriminatie. Maar het zou wel een goede zaak zijn indien het Interfederaal Gelijkekansencentrum zich zou ontwikkelen tot een echt mensenrechteninstituut, zoals de Europese Unie en de Verenigde Naties dat van België verwachten. Het Centrum zou ook moeten kiezen voor een meer offensieve houding. Het werd ooit opgericht vanuit een defensieve reflex. Onze hele sector is in dat bedje ziek. Onze mensen worden altijd aangesproken op hun zwakheden: ‘u kent de taal niet’, ‘u hebt het juist diploma niet’. Op den duur werden ze zo sterk in een slachtofferrol geduwd dat men er zelf in is gaan geloven. We moeten dringend vertrekken vanuit onze sterktes. Wij zijn meertalig en hebben heel wat competenties in huis die onze samenleving broodnodig heeft. 

En u zou ook willen dat Jozef De Witte, directeur van het Gelijkekansencentrum, wat offensiever te werk ging?

VAN BELLINGEN: Precies. Maar onze verstandhouding is wel goed. Samen met het Kinderrechtencommissariaat en het Interfederaal Gelijkekansencentrum werken we nu aan een oplossing op lange termijn voor het probleem van de kinderen van de woonwagenbewoners. Het Gelijkekansencentrum heeft daarin het voortouw genomen.   

Het Gelijkekansencentrum oordeelde recent ook dat er bij Zwarte Piet geen sprake is van racisme. U, daarentegen, huldigt de stelling dat Zwarte Piet op termijn gedoemd is te verdwijnen.

VAN BELLINGEN: Het gaat om een traditie, maar ook tradities evolueren. Als je vandaag moet vaststellen dat een minderheid wordt gekwetst door de oude gewoonten van de meerderheid, waarom kunnen we die gewoonte dan niet veranderen?

Mensen mogen zich natuurlijk gekwetst voelen, maar zou het in een superdiverse samenleving toch niet beter zijn als iedereen niet zulke lange tenen had? 

VAN BELLINGEN: Dat is een typische opmerking van blanke middenklassers. Als het gaat over relaties tussen de gevoelens van de meerderheid en de gevoelens van de minderheid, lijkt tweerichtingsverkeer me toch de beste optie. In het debat over Zwarte Piet zou ik ervoor pleiten om elke vorm van populisme achterwege te laten en aan historici en onderzoekers aan onze universiteiten te vragen om een en ander in de juiste context te plaatsen. Zelf vind ik dat er veel belangrijker thema’s zijn om onder de aandacht te brengen.

Goed, maar de discussie leeft, in Nederland heel heftig zelfs. Hoe komt dat toch? 

VAN BELLINGEN: Het gaat natuurlijk niet alleen over Zwarte Piet, maar over de wil van de meerderheid aan de ene kant en de rechten van de minderheid aan de andere kant in een sterk veranderende maatschappij. Vroeger werd het publieke debat in de media uitsluitend gevoerd door hoogopgeleide blanke mannen. Nu komen ook andere meningen aan bod. Wat doen we daarmee? Negeren, of er juist rekening mee houden? 

Wat moeten we doen met een strip als Kuifje in Congo ? 

VAN BELLINGEN: Ik heb dat album ook gelezen als kind. Maar vandaag zeggen mijn kinderen: ‘Wat een ouderwets gedoe is dat?’ Die lezen Kuifje niet meer, die kijken naar YouTube. De échte vraag is: in welke mate heeft Vlaanderen het kolonialisme ooit verwerkt? 

Wat heeft lectuur van oude stripverhalen met neokolonialisme te maken? Neem Suske en Wiske en de tamtamkloppers, een klassieker van Willy Vandersteen. In dat album kan een Afrikaanse stam niet op tegen de apen, maar gelukkig is er hulp van de blanke helden. Moeten we dergelijke albums ook verbieden? 

 VAN BELLINGEN: Nogmaals, die oude stripverhalen behoren niet meer tot de leefwereld van de kinderen van vandaag. Ik zie de zin van verbieden dus niet in. Maar tegelijk stel ik me vragen bij de onwil om het debat daarover aan te gaan. Onlangs liet Radio 1 Didier Volckaert aan het woord, de maker van een documentaire over mensenzoos tijdens de wereldtentoonstelling van 1913 in Gent. Hij zei: ‘Ik vind het raar dat veel Vlamingen durven af te zien van oude gebruiken als het over dieren gaat, zoals het drinken van levende visjes in Geraardsbergen, of paardenrennen her en der. Als het gaat over dierenrechten, kan de Vlaming dus wel empathie opbrengen. Maar empathie voor gevoeligheden van mensen met een migratieachtergrond lukt niet.’ Vlamingen hebben kennelijk meer empathie voor dieren dan voor migranten. Laten we dat debat eens aangaan. Welke mechanismen zijn hier aan het werk? Ik denk soms dat Vlaanderen een psycholoog nodig heeft, om eindelijk eens in het reine te komen met zijn trauma’s: van de weigering om de wreedheden van het kolonialisme onder ogen te zien, via collaboratie en repressie, tot de moeizame omgang met migranten en nieuwkomers. 

 Zit het zo diep? 

 VAN BELLINGEN: Eigenlijk leiden zaken als Zwarte Piet me af van wat ik echt belangrijk vind: onderwijs en de arbeidsmarkt. Maar het is wel een symbooldossier. Het gaat over de vraag of we in dit land bereid zijn om tot een nieuwe consensus te komen. Kijk naar de Rode Duivels. Ik volg de Rode Duivels al sinds 1982. Ik was de buurjongen van Marc Baecke, en hij mocht met de Duivels mee naar het WK van 1982 in Spanje. 

 ’Baecke de back.’ De linksachter van SK Beveren. 

 VAN BELLINGEN: Inderdaad. Jean-Marie Pfaff stond in het doel en zijn Beverse ploegmaat Marc Baecke mocht mee. Dat was toen nog een bijna volledig klassiek-Belgische ploeg. Dat is langzaam geëvalueerd. In de jaren negentig was Josip Weber nog een eenzame migrant die snel werd genaturaliseerd om de hele ploeg beter te maken. Vandaag is het Belgische elftal de afspiegeling van de superdiverse samenleving die het land is geworden. Bondscoach Marc Wilmots handelt als een ceo die diversiteit als een meerwaarde beschouwt. We mogen daar best nog wat trotser op zijn. We zouden beter stoppen met zeuren over wat ons scheidt. Daarom erger ik me vaak aan al die discussies in kranten en tijdschriften. Men zoomt alleen in op de verschillen. 

In een column in De Morgen had Hans Vandeweghe kritiek op Afrikaanse voetballers. Daarop ontstond ophef…

VAN BELLINGEN: (onderbreekt) Terecht! 

Waarom, terecht? 

VAN BELLINGEN: Omdat hij altijd maar hetzelfde liedje zingt. Zijn aanval op Afrikanen was geen eenmalige uitschuiver. Sorry, maar ik begrijp dat niet van De Morgen. Vrije meningsuiting is oké, maar er zijn grenzen. 

De feiten op het WK hebben Vandeweghe wel gelijk gegeven over het Afrikaanse voetbal. 

 VAN BELLINGEN: Ik lees wat ik lees. Er was op z’n minst de suggestie dat Afrikanen geen professionele houding hebben in topsport, juist omdat het Afrikanen zijn. Hij legde een verband tussen de slechte voetbalresultaten en de ‘mindere’ Afrikaanse cultuur. Dat kan echt niet. De Duitse en vroeger de Franse nationale ploeg hebben bewezen dat voetballers van Afrikaanse afkomst op topniveau kunnen spelen en toernooien winnen. 

Ging het niet precies over Afrikanen in Afrikaanse nationale ploegen, en de gebrekkige en deels corrupte omkadering daarvan? 

 VAN BELLINGEN: Een groot deel van de lezers van de krant heeft dat dan toch anders begrepen, namelijk als een schoolvoorbeeld van hoe de media vooroordelen versterken in plaats van ze te bestrijden. Hoe komt het anders dat de KVS en zo veel andere culturele organisaties zich zo sterk tegen die krant hebben afgezet? Ook de ‘kut-Marokkaantjes’ uit die mail van Theo Francken zijn ooit in Vlaanderen geïntroduceerd in een stuk van Yves Desmet in De Morgen . Het doel heiligt toch niet altijd de middelen? Als je middelen in conflict komen met de waarden die je zegt te verdedigen, heb je een probleem. 

Wordt het debat niet vooral gevoerd door blanke middenklassers? Een racistisch incident komt blijkbaar vooral in de media als er blanken bij betrokken zijn. Toen VRT-journalist Peter Verlinden het woord ‘neger’ op zijn gevel aantrof, bijvoorbeeld… 

 VAN BELLINGEN: … of toen schrijfster Saskia De Coster een klacht indiende wegens racisme bij de NMBS. Zo is het: als de klasse van de BV’s iets aanbrengt, wordt het een item. 

Dat werkt natuurlijk in twee richtingen. Als Sien Eggers één vuile racistische opmerking maakt, nagelt de pers haar aan het kruis.

VAN BELLINGEN: Maar er werd ook snel gesust: ‘Zo is Sien eigenlijk niet.’ Ik wil niet blijven steken in individuele anekdotiek. Vandaar mijn pleidooi voor academisch onderzoek. We moeten af van debatten vanuit het buikgevoel. Vandaar mijn eis voor meer inspecties en meer controles: dan krijgen we meer concrete cijfers en kunnen we de échte omvang van de discriminatie op de woonmarkt eindelijk in kaart brengen. Of op de arbeidsmarkt en in het onderwijs. 

Tot Yves Desmet het woord ‘kut-Marokkaantjes’ gebruikte, kreeg progressief Vlaanderen het verwijt dat het de negatieve gevolgen van migratie met de mantel der liefde probeerde toe te dekken. En dat dit koren op de molen was van Vlaams Belang.

VAN BELLINGEN: Mij gaat het om oplossingen. Wat heeft het gebruik van ‘kut-Marokkaan’ voor positiefs bijgebracht?

Denkt u niet dat er vandaag veel volwassener over multiculturaliteit wordt gesproken dan vijftien jaar geleden?

VAN BELLINGEN: Dat hebben we toch niet te danken aan beledigende stukken in kranten? Wel aan het feit dat er met name in mijn achterban mensen zijn opgestaan, academici, journalisten en opiniemakers, die het debat op een volwassen manier voeren. Ondanks de media. Want degenen die mee verantwoordelijk zijn voor de polarisatie in het migratiedebat, hebben zo juist verhinderd dat wij onze stem konden laten horen. 

Daar bent u wel mee bezig. Klopt het wat in de Wetstraat over de politicus Wouter Van Bellingen werd gezegd? Te populair, maar ook te ambitieus en te hoog in de bol? 

VAN BELLINGEN: Elk verhaal heeft een kern van waarheid. Maar vrouwen in de politiek worden soms ook hysterisch genoemd als ze gewoon boos zijn, en jongeren arrogant als ze een bedreiging vormen voor de gevestigde orde. Ik was populair als politicus en wie geen ambitie heeft, die begint nergens aan. Maar mijn ambitie hangt niet samen met een of ander politiek mandaat. Mijn ambitie is de samenleving. Ook hier vraag ik mij af: hoe kan ik impact hebben? Hoe kan het Minderhedenforum het verschil maken? Want als we er niet voor zorgen dat al die mensen met een migratieachtergrond een volwaardig onderdeel worden van deze samenleving, zoals de arbeiders in de negentiende eeuw en de vrouwen na de Tweede Wereldoorlog, hebben we een levensgroot probleem. Niet alleen mijn achterban, maar de samenleving als geheel.

 Knack, WALTER PAULI EN HAN RENARD

Wouter Van Bellingen verlaat raadzaal.

Gemeenteraadslid Wouter Van Bellingen volgt Naima Charkaoui vanaf 1 september op als directeur van het Minderhedenforum. Van Bellingen, oprichter van huidige oppositiepartij SOS-2012, neemt ontslag uit de Sint-Niklase gemeenteraad.

Vanaf 1 september vertolkt Wouter Van Bellingen vanop de eerste lijn de stem van de etnisch-culturele minderheden in België. Hij
volgt Naima Charkaoui op, die sinds 2001 voor het Minderhedenforum werkt.

“Toen de vacature verscheen, kreeg ik meteen suggesties vanuit verschillende hoeken. Zowel mensen uit de media als de sociale- en welzijnssector vroegen me waarom ik mijn kandidatuur niet indiende”, schetst Van Bellingen. “Uiteindelijk heb ik de stap gezet, tot mijn grote tevredenheid. Ik krijg nu de kans om een groeiend intercultureel middenveld te versterken, in de hoop het algemene draagvlak voor diversiteit – als hefboom voor een cultureel rijke en welvarende samenleving – te versterken.”

De nieuwe doorstart betekent evenwel ook het einde vanzijn carrière in de lokale politiek. Zijn mandaat als gemeenteraadslid wordt nu vroegtijdig stopgezet. “Ik ben de lokale politiek niet beu. Ik behoor dan wel tot de oppositie, toch ben ik niet teleurgesteld, noch zit ik erbij als een geslagen hond. Het is gewoon een kwestie van de juiste afweging te maken: waar kan ik de grootste impact hebben. Voor alle duidelijkheid, ik zal niet verdwijnen van het Sint-Niklase toneel. Ik blijf een inwoner van Sint-Niklaas, en een met een kritische stem.”

De komende twee maanden zijn een inloopperiode waarin hij huidig directeur Charkaoui volgt en zich inwerkt in de structuur van het Minderhedenforum. “Een luxepositie, zo’n inloopperiode. De politiek zal ik missen, maar ik ben ervan overtuigd dat ook mijn nieuwe job draait rond mensen samenbrengen.”

Massatrouw

 

Van Bellingen zette zich in 2007 op de nationale en internationale radar als eerste zwarte Vlaamse schepen. Nadat drie koppels weigerden door hem getrouwd te worden omwille van zijn huidskleur, organiseerde hij een massatrouw op de Grote Markt. In 2012 besloten kartelpartners sp.a en groen om niet langer een kartel te vormen. Beide partijen beschuldigden Van Bellingen ervan kandidaten te lanceren zonder overleg en te flirten met extreemlinks. SOS-2012 trok alleen naar de gemeenteraadsverkiezingen en belandde in de oppositie.

SOPY, GVA